Gana Tarihi

Meşhur söz şöyle öğütler: Bir toplumu anlamak için önce tarihine ve yaşadığı coğrafyaya bakmalısınız. Gerçekten de yaşamlarımız kraliçelerimizin neyle ünlü olduğuna, topraklarımızın ne kadar su gördüğüne ve tarihte yaşadıklarımızın etkisine göre şekilleniyor. Bugün Türkiye’de kim genlerine yada düşünce şekline doğduğu coğrafya ve tarihin yer etmediğini söyleyebilir?

Ganalı insanlar tarih boyunca zenginlikleri ve sahip oldukları doğal güzellikler yüzünden cezanlandırılmış. Bu topraklardaki cevheri gören herkes gelip pastadan bir parça pay almak için insanlara yaşatmadığı zülmü bırakmamış. Bölgedeki altının varlığı Portekiz, Hollanda, İngiliz, Danimarka ve hatta İsveçliler’i Gana’ya getirmiş.

Fotoğraf www.ghanaembassy.org adresinden alınmıştır

Köle ve Altın Ticaretiyle Şekillenen Siyaset
Geçmiş zamanlarda Batı Afrika’daki politik ve ekonomik kuvvet uzun yıllar Batı sudan’daki devletlerin elinde şekillenmiş. Gana ise bu devletlerden hayli uzak olduğu için 13. asıra dek Afrikalı kabilelerce yönetilmiş. Ama Sudanlı tüccarlar yeni pazar arayışına girdikçe güneye doğru yayılmış ve Gana ile Sudan arasında iki büyük ticaret yolu kurulmuş. Bu tarihten sonra Gana’nın bilinirliği artmış ve ün kötülüğü de beraberinde getirmiş...

Sahildeki beyaz yapı Elmina adıyla bilinen köle ticareti kalesi. Fotoğraf anibokstudios.com adresinden alınmıştır.

Altın Sahili

Portekizliler, Batı Afrika ile Avrupa arasında bir deniz yolu bağlantısı kurar. Zengin Gana’nın adı ise “Altın Sahili” olarak anılmaya başlanır. 1471 senesinde Altın Sahili’ne giren Portekizliler ülke kaynağını kullanmak için pek çok kale inşa eder. Bu kalelerinin en ünlüsü 1482 yılında inşa edilen ve içi hala gezilebilen Elmina. İnsanlara yapılan işkenceler ve köle ticareti maalesef hala herkesin hatırında... Portekizliler’in imparatorluğu Fransa, İngiltere ve Hollanda baskılarıyla uzun sürmez ama Gana’daki sıkıntılar da bitmez. Batı Afrika’da gücü ele geçiren bu kez Hollanda olur fakat İngiltere ve Danimarka’nın baskıları sonucunda bu üç ülke bir arada hareket etme kararı alır. On yedinci yüzyılda bölgenin altını sömürülürken bir yandan da Batı’daki işçi talebi yüzünden buradaki savunmasız yerliler köle olarak satılmaya başlanır. Yerli kabileler köleliği bitirmek için çaba harcasa da teknik beceri ve silah yetersizliği yüzünden Batılı devletlere karşı hakimiyet kuramaz. Avrupa ülkeleri on dokuzuncu yüzyılda köle ticaretini yasaklama kararı alınca insan ticareti durur. 1850’li yıllarda Danimarka, 1870’lerde ise Hollanda Gana’dan çekilir ve İngiltere Altın Sahili’nde tek başına hüküm sürmeye başlar. 1874 yılında ise İngiltere Altın Sahili’ni bir İngiliz Kolonisi ilan eder.

Savaşçı Kral

1925 tarihine kadar Altın Sahili, İngiltere yönetiminin altındadır. Bu kötü talih aslında günümüzden çok kısa bir süre önce, 6 Mart 1957 tarihinde sona erer ve bağımsızlık ilan edilir. Altın Sahili’nin adı ise “Savaşçı Kral” anlamına gelen “Gana” ile değiştirilir.

Askeri Darbeler

Tıpkı Türkiye’de olduğu gibi Gana tarihinde de askeri darbeler mevcut. Yaşanan her darbenin nedeni ayrı olsa da hepsi aynı sonucu vermiş ve iktisadi durum her seferinde daha da kötüye gitmiş. Gana’da hava subaylığı görevini yaparken darbe ile başa geçen Jerry John Rawlings içlerinde en ünlüsü. Anlatılana göre Gana’da pek çok insan açlıkla sarsılırken zengin aileler evlerinde aylarca kendilerine yetecek yiyeceği olduğu halde ihtiyacı olan insanlarla hiçbir şey paylaşmıyormuş. Darbe ile başa geçen Rawlings bu evlere tek tek gidip yiyeceklerini paylaşmazlarsa askerleri ile yakıp yıkmaya geleceklerini söyleyip tehdit etmiş. İşin sonunda herkes zorla da olsa yiyeceklerini paylaşmaya başlamış ve açlık yüzünden ölümler sona ermiş. Bu olay yüzünden halkın bir kısmı üzerinden yıllar geçmesine ve darbenin onca kötü etkisine rağmen Rawlings’e hala saygı duyduğunu söylüyor. Ama saygı duysa da duymasa da kimsenin darbe dönemlerini yeniden Gana’da istemediğine emin olabilirsiniz. Bu konuda yapılmış çok anlaşılır bir film var “İskoçya'nın Son Kralı” adında. Uganda’da yaşanan askeri darbenin ardından gerçek bir olayı konu ediniyor. Bu filmi izlerseniz Afrika’daki darbelerin insanlara etkisini çok daha iyi gözlemleyebilirsiniz...