Gana'da Yol, Trafik ve Araç Kullanımı

Afrika’da ne düşündüğünü, neye inandığını, neler yaptığını söylemek çok havalı! Birisinin hayatını merak ediyorsanız sosyal medya hesabından önce arabasına bakmanız yeterli. Bir arabanın arka camından sürücünün dini inancı ne, en son hangi kilise etkinliğine katılmış, nereli, hangi kabileden gibi onlarca soruya yanıt bulmak mümkün. Aynısı bizde olsa karşıt görüşü bir vuruşta dağıtmak için toslayanlardan hurdaya alınmayan araç kalmazdı herhalde(!)

Gana'nın başkenti Accra'da saatler akşamüzerine yaklaşırken oluşan trafik

"Kasko yok muska var"

Körüklü-körüksüz belediye otobüslerini Afrika şehirlerinde pek göremeyeceksiniz. Metro istasyonu, vapur yada akbil, ego, kentkart gibi şeyleri de unutun. İyi yanı kimse tıklık tıklım araçlarda insanlara utanmadan “arkaya ilerleyin” gibi laflar edemiyor. Kötü yanı ise özel araçlara yada tro tro adı verilen minibüslere muhtaç kalınıyor. Tro Tro’ları sürenler Türkiye’de özel bir minibüs eğitimine tabi tutulmuş  gibi, limitsiz bir trafik deneyimi sunuyor. Hiç minibüse binme teşebbüsüm olmadı, gelenlere de tavsiye etmem açıkçası. Ama rengarenk halleriyle salınmaları, şöförlerin de ilginç el kol hareketleri ile yol istemeleri günün her saati izlenmeye değer…

Ulaşıma dair en güzel şey araba fiyatlarının ve benzinin Türkiye’den ucuz olması. Artık varın siz düşünün nasıl vergiler veriyoruz ki araba fiyatları üretim yerlerine o kadar uzak olmasına ve tonlarca taşıma masrafına rağmen Afrika’da bile Türkiye’den daha ucuz(!)

Gana'da kanalizasyon olmadığı için yol kenarlarında bu şekilde ve çoğu zaman bundan daha da derin kanallar yer alıyor. Kanalların temizliği ise ne yazık ki mahalleden mahalleye değişiklik gösteriyor.

Buraya gelip araba kullanmayı düşünüyorsanız yollara alışana dek bir şoför ile anlaşmanızı tavsiye ederim. Gana, Togo, Benin gibi pek çok Afrika ülkesinde kanalizasyon alt yapısı yok. O yüzden yol kenarlarında mazgalsız ve yol boyu uzanan su kanalları var. Arabayla giderken alışkın olmayanlar için hakikaten ürkütücü olabiliyor. O yüzden imkanınız varsa memleketin yoluna, insanına alışkın bir şoförle sürekli çalışmanız hayrınıza olur. Hem bir insanı istihdam etmiş olursunuz hem de sayesinde yerel biriyle Afrika’yı daha kolay keşfetme fırsatı yakalarsınız.

Gelelim trafik kontrollerine… 

Bugüne dek Gana’da alkol kontrolüne hiç rastlamadım. Hatta özel olarak sordum, burada 20 yıldır araba kullanan insanlar bile henüz alkol kontrolü yapıldığını görmemiş. Ya Afrikalı yetkililer henüz üfleme aletinin kazandırdığı paradan habersiz yada alkol polisin öncelikleri arasında değil. Bilemiyorum... Üzülerek söylemeliyim ki polisler buralarda bahşiş işleriyle çok haşır neşir. Teni siyah olmadıktan sonra herkes yabancı olarak dikkat çekiyor. Özellikle biraz şehir dışına çıkayım derseniz arada ehliyet ve pasaport kontrolü için durdurulcağınıza emin olabilirsiniz. Bu noktalarda hiçbir eksiğiniz olmamasına rağmen memurlar size bir şeyleri yanlış yaptığınızı iddia edebiliyor. Telefon elimizde bile olmadığı halde sürüş esnasında konuştuğumuzu iddia eden ve bir gazete haberini gösterip ceza kesmeye çalışan bir memur olmuştu mesela. Ama nedense cezayı kesmek yerine konuşmayı sürdürüyorlar ve olay sonunda "kahve parası" isteğine bağlanıyor. "Kahve parası" buradaki gayriresmi bahşiş ve harçlık işlerinin herkesçe bilinen adı. Böyle bir durumda kalırsanız üzgünüm ki tavsiyem o harçlığı vermeniz yönünde olur. Evet çok çirkin, evet dağda mı yaşıyoruz, evet neden bize haksızlık yapılsın... Bu soruları sormayı emin olun ben de biliyorum ama gücünüz bu işleri tek başınıza değiştirmeye maalesef yetmiyor. Bu durumda büyük paralar vermeyeceğinizi de bilin. Yaklaşık 5 ile 20 cedi arasında (2017 yılı tarifesidir) bir para vermek yeterli oluyor. Tabii bu bilgiler aramızda ;)

Ehliyet İçin...
Gana'da araba kullanmak istiyorsanız mutlaka Türkiye'deki ehliyetinizle başvuruda bulunmanız ve Gana ehliyeti çıkarttırmanız gerekiyor. Geldiğinizde ilk 3 ay içinde kendi ülkenizin ehliyetinizi kullanabilirsiniz. Ülke turistlere bu kolaylığı sağlıyor. Ama oturma izninizi aldıktan yada üç aylık süre geçtikten sonra araba kullanmak istiyorsanız Gana'da ehliyetinize denklik almak zorundasınız. Denklik almak için ehliyetinizle başvuruda bulunmanız yeterli, sınava girmenize gerek yok. Önce küçük bir kağıt halinde hazırlanan (üzerinde bilgileriniz, size özel bir barkod ve QR kod yer alıyor) geçici ehliyetiniz oluyor. Bir süre sonra da kart halindeki Gana ehliyetiniz teslim ediliyor.

Kaza durumunda...
Başınıza bir kaza gelirse karşınızdaki kişiyle anlaşmaya çalışın. Ama anlaşamazsanız yada karşınızdaki kişi güven vermiyorsa polisle konuşmak şart. Buradayken maalesef birkaç kazaya tanık oldum. Tüm o harçlık konuşmalarının ötesinde Polisler böyle zor durumlarda gerçekten ilgili davranıyor. Büyük bir insaniyetle yardım ettiklerine, ailesi yaralanan çocuklarla bizzat ilgilendiklerine şahidim.